كەشە اقمولا وبلىسى جارقايىڭ اۋدانىندا "وحوتزووپروم" رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورنىنىڭ ينسپەكتورى قانىش نۇرتازينوۆ براكونەرلەردىڭ قولىنان قازا تاپتى. 43 جاستاعى قورىقشىنىڭ ارتىندا جارى، ءتورت بالاسى ەڭىرەپ قالدى. تاعى ءبىر قورىقشى جارالانىپ، اۋرۋحانادا جاتىر. اقمولا وبلىستىق پوليسيا دەپارتامەنتى كۇدىكتى رەتىندە ارقالىق قالاسىنىڭ تۇرعىندارى – اكەسى مەن بالاسىنىڭ ۇستالعانىن حابارلادى. ءقازىر تەرگەۋ جۇرۋدە.

بۇل وسى جىلداعى العاشقى وقيعا ەمەس. قاراعاندى وبلىسى نۇرا اۋدانىنىڭ اۋماعىندا قىزمەت بارىسىندا قازا تاپقان ەرلان نۇرعالييەۆتىڭ قازاسى تابيعات قورعاۋشىلارىنىڭ ءوزى قورعاۋعا مۇقتاج ەكەنىن كورسەتتى. 

 "قۇلقىندى تەسكىر اقشا"

ەلدە كيىك اۋلاۋعا تىيىم سوناۋ 1920 جىلدارى سالىنعان بولاتىن. سونىڭ ارقاسىندا كيەلى جانۋار سانى 60 جىلدارى 2 ملن-نان استى. ءبىراق سوڭعى جىلدارى كوزى مولدىرەگەن سۇلۋ جاراتىلىس يەسىنىڭ سانى كۇرت تومەندەپ كەتتى. 2018 جىلعى دەرەككە ساي اقبوكەندەردىڭ سانى بار بولعانى 200 مىڭنان اسادى. بۇل ەل ىلىنشە "ءمۇيىزدى مافيا" دەپ اتالاتىن كورىگى قىزعان قىلمىستىڭ كەسىرى. براكونەرلەردى جەلپىنتىپ جۇرگەن سول قۇلقىندى تەسكىر اقشا. سەناتور ءالىمجان قۇرتايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كيىك ءمۇيىزىنىڭ ءبىر كەلىسىنىڭ قۇنى 200 مىڭ تەڭگەدەن باستالادى. قىتايدا تىپتەن 3-5 مىڭ دوللارعا دەيىن ساۋدالانادى. وعان شىعىس مەديسيناسىندا كيىك ءمۇيىزى دارىلىك زات رەتىندە ەجەلدەن قولدانىلاتىنى سەبەپ.

 زاڭ كىمدى قورعايدى، قورىقشىنى ما، قىلمىسكەردى مە؟

قازاقستان زاڭناماسى بويىنشا ءبىر كيىكتى اتقان ادامعا قولدانىلاتىن جازا – 300 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش ەسەبىندەگى ايىپپۇل. ياعني – 757 500 تەڭگە. ۇلكەن كولەمدەگى قىلمىسقا بارعاندار 3 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى. براكونەرلەر اۆتوكولىك جولىنا شىعىپ قاشسا، ونى قۋۋعا، توقتاتۋعا، وق اتۋعا قورىقشىنىڭ قۇقىعى جوق. ينسپەكتورلارعا قارۋ قولدانۋعا تىيىم سالىنعان. تەك قىلمىسكەر ءبىرىنشى بولىپ وق اتىپ، ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرگەن جاعدايدا عانا وق اتۋىنا بولادى. ۇستالعان قىلمىسكەرلەردىڭ كولىگى مەن قارۋىن كامپەسكەلەۋگە سوتتار شەشىم شىعارا المايدى.

"ءمۇيىزدى مافيا" كوبىنە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن اۋىز جالاسقان دەگەن قوعامدىق كۇدىك ابدەن قيسىندى. ستاتيستيكاعا سەنسەك، 2014-2018 جىلدار ارالىعىندا براكونەرلىك فاكتىلەر بويىنشا قىلمىستىق ىستەردىڭ سانى 70-تەن 154-كە، ياعني 2 ەسەگە وسكەن. ءبىراق "اڭشىلاردىڭ" زاڭدى اينالىپ ءوتۋ دەرەكتەرى ءجيى ۇشىراسادى. ايتالىق، سوڭعى ءۇش-تورت جىلدا 3 مىڭعا جۋىق اقبوكەن اتىلىپتى. ودان كەلتىرىلگەن شىعىن كولەمى 3،5 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان. قولعا تۇسكەن 800 كۇدىكتىنىڭ بار بولعانى 17ء-سى بوستاندىعىنان ايىرىلىپ، 158ء-ىنىڭ باس بوستاندىعى شەكتەلىپتى. قالعاندارى دالەل-دايەك جەتىسپەيدى دەگەن جەلەۋمەن جازادان سىتىلىپ كەتكەن. وسىلايشا زاڭنىڭ سولقىلداقتىعىنان كيىك اتۋ قىلمىسى ءورشىپ تۇر.

ەلدەگى كيىكتەردىڭ مەكەن ەتۋ اۋماعى – 100 ميلليون گەكتار. ءاربىر ينسپەكتەر باقىلاۋى ءتيىس اۋماق كولەمى – 6 ميلليون گەكتەر. اۋىسىممەن جۇمىس ىستەيتىن قورىقشىلار ءبىر اۋىسىمعا 6 ادام، 2 اۆتوكولىكپەن شىعادى ەكەن. جۇمىس جۇكتەمەسى بولسا، بىرنەشە ەسە ارتىق.

سالاداعى كوكەيتەستى تۇيىتكىلدەردىڭ ءبىرى – جانۋارۋار دۇنيەسىن قورعاۋشىلارعا لايىقتى جاعدايدىڭ جاسالماۋى. "وحوتزووپروم" رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورنىنىڭ، جانۋارلار دۇنيەسىن قورعايتىن اۋماقتىق ورگاندار مەن رەزەرۆاتتاردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعدايى مۇشكىل حالدە. ولاردىڭ يەلىگىندەگى تەحنيكالاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ توزىعى جەتكەن. تىكۇشاقتار ورمان شارۋاشىلىعىنا عانا پايدالانىلادى. باسىن قاتەرگە تىگىپ قىزمەتكە شىعاتىن ينسپەكتورلار زاماناۋي بايلانىس، قاشىقتان كورۋ جانە باسقا دا قاجەتتى قۇرالدارمەن جابدىقتالماعان. ءومىرى ۇنەمى ءقاۋىپ ۇستىندە جۇرەتىن قورىقشىلاردىڭ ورتاشا جالاقىسى – 60-70 مىڭ تەڭگە. سوعان قاراماستان ينسپەكتورلارعا ەشقانداي الەۋمەتتىك ارتىقشىلىقتار قاراستىرىلماعان.